In augustus 2015 is filmmaker Lynn Shelton te gast in de podcast WTF with Marc Maron. In het meer dan een uur durende interview met Maron, behalve podcastmaker ook acteur en stand-upcomedian, vertelt Shelton onder andere dat haar film Touchy Feely (2013) haar meest persoonlijke is. De film, over een masseuse met een aversie voor fysiek contact, maakte Shelton na een kortstondige depressie, die ze in eerste instantie niet als zodanig herkende. De film, die geestig en ontroerend is, gaat dan ook over de relatie tussen denken en voelen. Hij gaat ook, zoals de meeste van Sheltons films, over intimiteit, of preciezer gezegd over ons onvermogen om écht intiem met elkaar te zijn. Het is een film over alles wat we tegen elkaar zeggen en over alles wat onuitgesproken blijft.
Shelton was veertig toen ze debuteerde als speelfilmregisseur, na een lange omweg langs vele opleidingen, waar de filmacademie niet toe behoorde. Ze volgde les aan het liberal arts college Oberlin in haar geboorteplaats Ohio, waar haar ambitie om dichter te worden strandde op een lullige opmerking van een docent. Vervolgens voltooide ze een acteeropleiding in Washington en studeerde ze fotografie in New York. Uiteindelijk legde ze zich toe op het maken van experimentele korte films, terwijl ze intussen geld verdiende met het editen van andermans films. Haar droom om films te regisseren, waar ze zich als eind-dertiger te oud voor voelde, durfde ze pas waar te maken toen ze de Franse filmmaker Claire Denis hoorde vertellen dat ook zij pas op haar veertigste was gedebuteerd.
In haar gesprek met Maron rijgt Shelton een rode draad van onzekerheid door haar carrière. Toch was kunst voor haar juist ook de manier om haar gebrek aan zelfvertrouwen te overwinnen. Op haar elfde, vertelt ze, schreef ze zich in voor een clownscursus. Verscholen achter een dikke laag make-up durfde ze eindelijk contact te maken, zoals ze tijdens haar fotografieopleiding haar camera als masker gebruikte. En hoe vaak Shelton ook opbiecht zich door angst en twijfel te hebben laten leiden, haar loopbaan wordt net zo goed getekend door tomeloze ambitie en creatiedrang. Dat ze een laatbloeier is (‘ik ook!’ bekent Maron), heeft een reden. Ze had haar omwegen nodig om te komen waar ze nu is.
Shelton liet zich leiden door angst en twijfel maar kende ook een tomeloze ambitie
Als Shelton uiteindelijk debuteert, in 2006 met We Go Way Back, heeft ze meteen de aandacht van het ‘indie’ filmcircuit. Met haar derde film, Humpday (2009), breekt ze door. Er volgen nog vijf films, waaronder Your Sister’s Sister (2012), die ook in Nederland wordt uitgebracht, Laggies, haar meest commerciële film (2014), en Sword of Trust (2019), waarin – daar is hij weer – Marc Maron de hoofdrol speelt. Tussendoor laat Shelton zich inhuren om afleveringen te regisseren van tv-series als Mad Men, Master of None en The Morning Show. In het in memoriam wortelt The New York Times Sheltons carrière nadrukkelijk in de ‘mumblecore’, de scene van onafhankelijke Amerikaanse filmmakers die sinds 2002 in hoog tempo vele kleine producties draaien, vaak meanderende, dialoogrijke films over menselijke relaties. Interessant genoeg plaatst The Washington Post Shelton in een heel ander rijtje, namelijk dat van Ava DuVernay (Selma) en Greta Gerwig (Little Women), vrouwen die net als Shelton pas op latere leeftijd regisseur werden, nadat ze zichzelf het vak hadden aangeleerd. Maar The Post schrijft ook dat Sheltons films zo eigen zijn dat ze eigenlijk geen ander label verdienen dan ‘Sheltonian’.
In WTF doet Shelton haar unieke werkwijze uit de doeken. Weken, soms maanden voorafgaand aan de opnameperiode ontwikkelde ze de personages, samen met haar acteurs. En het zijn die personages die vervolgens de plot inspireerden, in plaats van andersom. Sheltons films zijn altijd warm en zachtmoedig, maar met hun curieuze uitgangspunten en kluchtige wendingen zijn ze vaak ook ontegenzeggelijk mal. Het is Sheltons grote nieuwsgierigheid naar de mens, en haar inzicht in hoe hij in elkaar steekt, die het meest vergezochte plot geloofwaardig en zelfs alledaags weten te maken.
Dat Lynn Shelton geliefd was, als mens en als regisseur, juist omdat ze geen verschil zag tussen die twee, bleek uit de stroom reacties vanuit het filmvak die volgde op het nieuws van haar dood. Op Twitter schreef actrice Melanie Lynskey dat ze niet wist waar ze moest beginnen met troosten, omdat er zoveel mensen zijn die van Shelton hebben gehouden. Niet alleen in Hollywood en New York maar ook in Seattle, de stad waar Shelton opgroeide en alweer jaren woonde, en waar ze een sleutelrol vervulde in de culturele scene.
Lynn Shelton was 54 jaar oud toen ze onverwacht, na een ziekbed van een week, overleed aan een bloedziekte. De week ervoor had ze nog laten weten dat ze tijdens de pandemie aan een nieuwe film werkte, samen met Marc Maron, met wie ze sinds een jaar een relatie had. De aflevering van WTF uit 2015, waarin Shelton en Maron elkaar voor het eerst ontmoetten, werd twee dagen na haar dood opnieuw online gezet. Het is pijnlijk om te luisteren naar Sheltons relaas over gemiste en tweede kansen, wetende dat haar laatbloeierscarrière te kort zou zijn, net als haar relatie met Maron. En toch wordt het gesprek gedomineerd door Sheltons ontwapenende openheid, door haar intelligentie en optimisme. Maron laat de aflevering voorafgaan door een introductie waarin hij huilend naar woorden zoekt om uit te leggen wat Shelton voor hem betekende, om ten slotte uit te komen bij het hartverscheurend eenvoudige: ‘Ik hield van haar. En zij hield van mij.’
